Voor het eerst in jaren was er woensdagavond eensgezindheid in de Omgevingsraad Schiphol (ORS). Waar de luchtvaart, overheden en bewoners al tijden over alles ruziën, waren ze het nu roerend met elkaar eens.

De poging van vergadervoorzitter Hans Alders om op eigen titel een groeiadvies over Schiphol uit te brengen omdat de kemphanen er onderling niet uitkwamen, werd gezamenlijk afgeschoten.
Daarmee is het tijdperk Alders over.

Ruim tien jaar polderen over de positie en groei van Schiphol is ten einde. Inclusief soms ondoorzichtige methodes om besluiten erdoor te drukken.

Veel groter podium
Hans Alders is, uiteindelijk, in de val getrapt die hij zelf heeft opgesteld. Het was Alders die in 2008 en 2015 actiegroepen van omwonenden onderdeel maakte van het overleg, terwijl die – Alders erkende het woensdagavond zelf – circa tienduizend van de 2,5 miljoen omwonenden van de luchthaven vertegenwoordigen.

Hij wist daarmee kundig de meest uitgesproken tegenstanders van de luchthaven aan zich te binden. Maar hij gaf de actiegroepen zo ook een veel groter podium dan ze ooit zelfstandig hadden kunnen bereiken.

Het zijn juist de bewonersgroepen die Alders uiteindelijk hebben laten vallen. Voor de kerst sloten hun vertegenwoordigers in de Omgevingsraad groei op Schiphol niet uit – zodat ze konden blijven meepraten.

Daarna werd een deel van de representanten door hun achterban aan de kant geschoven, inclusief oudgediende – en Alders’ sparringpartner – Kees van Ojik. Er kwam een bars groeiveto dat alle overleg krachteloos maakte.

Alders, die zijn opdracht nu heeft teruggegeven aan het kabinet, erkende woensdagavond zich vergist te hebben in de veranderingen binnen en buiten zijn Omgevingsraad. “De situatie is vergeleken met 2008 gewijzigd. Mensen die toen begrip hadden voor Schiphol, geven nu aan: het is mooi geweest.”

Ook hoorde hij de roep om een meer democratisch proces niet. “Het heeft mij enige tijd gekost die onderstroming te ontwaren.”

Groei van Schiphol ligt nu eindelijk waar die hoort te liggen: bij politiek en overheid, bij gemeenten, provincies en Den Haag. In tegenstelling tot de Omgevingsraad vertegenwoordigen die op democratische wijze álle omwonenden van het vliegveld en Nederlanders verder weg.

Het kabinet mag in het regeerakkoord vorig jaar al hebben gekozen voor groei volgens de oude Aldersafspraken, gemeenten en provincies zijn heel wat kritischer.

Het blok van 40 gemeenten – waaronder Amsterdam – en vier provincies is zeker geen voorstander van groei.

Volgens hen moeten eerst de huidige regels wettelijk worden vastgelegd, zodat eindelijk echt gehandhaafd kan worden. Vervolgens kan verdere groei alleen mogelijk zijn als de luchtvaart een groot aantal stappen neemt – zoals een nieuwe indeling van het Neder­landse luchtruim.

Niet buitenspel
Regiobewoners staan zonder Omgevingsraad zeker niet buitenspel. Voor omwonenden, individueel of actiegroep, zijn er altijd mogelijk­heden hun stem te laten horen: in maart bij de Statenverkiezingen, later dit jaar bij de inspraak over de groeiplannen, uiteindelijk bij de rechter. Het verzet tegen Lelystad Airport heeft aangetoond dat die wegen succes kunnen hebben.

Alders, voorzitter af, legt nog wel zijn visie bij minister Cora van Nieuwenhuizen neer, inclusief het persoonlijke tienpuntenadvies dat door de hele Omgevingsraad is afgeschoten.

Alders ontmantelde woensdagavond zelfs de onder zijn leiding voor elkaar gebokste 50/50-afspraak, waarbij de helft van de milieuruimte gebruikt kan worden voor groei. Daarmee ontmantelde hij meteen ook zijn nalatenschap.

De minister doet er goed aan dat stuk naast zich neer te leggen en vanaf nu direct en ongefilterd naar alle betrokkenen te luisteren.